De Zorg Ontzorgen

Het hoeft geen betoog dat de coronacrisis hard heeft ingehakt op de zorgsector. Dat blijkt nog maar eens duidelijk uit de laatste ZorgSamen-barometer van zorgkoepel Zorgnet-Icuro. De helft van het ziekenhuispersoneel kampt met oververmoeidheid en stress. Vier op tien personeelsleden lijdt aan manifest slaaptekort, de uitval van personeel in de woonzorgcentra is meer dan verdubbeld ... Bijzonder onrustwekkend is het gegeven dat een kwart van het personeel overweegt om het beroep op te geven en andere horizonten op te zoeken. In de vorige enquête ging dit nog maar over 1 op 10 personeelsleden. En eigenlijk ging het op vlak van werkbaarheid al voor de coronacrisis in de zorg- en gezondheidssector de verkeerde kant op. Zo blijkt uit de werkbaarheidsmonitor 2019 van de SERV dat er een heel uitgesproken daling van de werkbaarheid is in deze sector van 58,8% in 2013 naar 50,8 % in 2019. M.a.w. reeds voor de crisis kampte 1 op 2 personeelsleden met onwelzijn op het werk ... Met op korte termijn de verdere indijking van de coronacrisis en op langere termijn de verdergaande vergrijzing op het zorgmenu kunnen we ons echt geen zorgcrisis veroorloven! Hoe kunnen we dit voorkomen?

Eerst en vooral heeft de zorg meer hoofden en handen nodig. De inspanningen inzake instroom vanuit het onderwijs of VDAB moeten gecontinueerd en versterkt worden. De inactieve bevolking op beroepsactieve leeftijd biedt een nog niet aangeboorde bron van potentiële medewerkers. Onderzoek wijst op de interesse van bijvoorbeeld ‘inactieve’ vrouwen met een migratie-afkomst in zorgberoepen. Maar vandaag bestaan er voor hen nog geen toegankelijke en aantrekkelijke wegen naar deze beroepen. Die wegen moeten dringend uitgetekend worden! Veel tijd is er immers niet meer. Verder moet de zij-instroom, medewerkers uit andere sectoren die voor een loopbaantransitie staan, meer gestimuleerd worden en moeten opleidingen voor zij-instromers beter en sneller opengesteld worden. Ook de opstroom, de trek in de schoorsteen, moet een aandachtspunt zijn voor HR zodat zorgmedewerkers kunnen doorgroeien tot het hoogst haalbare niveau.

Tevens moet structureel de werkbaarheid van zorgjobs verhoogd worden. Zorgorganisaties moeten het concept van het Huis van Werkgeluk omarmen en investeren in de mentale en fysieke gezondheid en de competenties van hun medewerkers, afstappen van rigide taakomschrijvingen, oog hebben voor ergonomische aanpassingen en technologische compensaties en teamwerk bevorderen.

Naast meer mensen moeten er ook meer robots in de zorg komen en moeten de mogelijkheden van nieuwe technologieën volop benut worden. Zo kan men een hybride zorgorganisatie uitbouwen waar men zorg-op-afstand de klok rond kan aanbieden gecombineerd met face-to-face zorg waar nodig. Door gebruik te maken van Artificiele Intelligentie kan die hybride zorg veel fijner opgezet worden. Zo ook kunnen robotpakken en -handschoenen zware zorgtaken verlichten zodat de betrokken zorgverleners langer aan de slag kunnen blijven.

Maar ook andere actoren hebben een opdracht om de zorgorganisaties te ontzorgen van te hoge werkdruk. Op onze arbeidsmarkt is er sprake van een te hoog absenteïsme wegens ziekte, stress en burn out. De werkbaarheidsgraad evolueert globaal immers in de ongunstige richting. Het HR beleid moet nadrukkelijker de gezondheid van medewerkers en de werkbaarheid van jobs in het vizier nemen. Indien bedrijven investeren in een gezond evenwicht tussen werk en privé leven, gezonde voeding en beweging op het werk, gezond sporten, ergonomische aanpassingen, loopbaanontwikkeling, een meer autonome arbeidsorganisatie, meewerkend- en levend leiderschap, ... zullen medewerkers minder afwezig zijn van de werkvloer en op een gezonde wijze langer aan de slag blijven. Zo ontlasten ze ook de zorgsector.

Kortom, willen we de zorgsector ontzorgen, dan kan HRM hier een belangrijke bijdrage in leveren die mens, bedrijf en samenleving ten goede komt.