Cascades en vistrappen

Watervallen zoals Victoria Falls, Niagara Falls en de Cataratas del Iguazú zijn geliefde toeristische attracties maar er zijn niet alleen natuurlijke cascades. Ook door de mens gecreëerde watervalsystemen bestaan en zijn niet door iedereen geliefd. Zo is er al decennia lang de onderwijscascade die bepaalde jongeren in de poel van de onder- of ongekwalificeerde uitstroom doet belanden. Maar ook het arbeidsmarkt- en HR-beleid kennen cascade-systemen, soms zichtbaar, soms onzichtbaar, soms formeel, soms informeel, ... Ze zorgen er steeds voor dat bepaalde talenten niet aan de oppervlakte komen maar met de stroom naar beneden worden geduwd. Daar blijven ze uit zicht. De recruiters, wervings- en selectieverantwoordelijken, HR managers, coaches, ... staan immers boven aan de waterval.

Welke cascadesystemen spelen op de arbeidsmarkt? De onderwijscascade vertaalt zich vooreerst ook naar de arbeidsmarkt die competenties verbindt aan diploma’s in een strakke diploma-hiërarchie en weinig of niet rekening houdt met anders verworven competenties. Verder heb je concepten zoals de participatieladder waar iedereen geduwd wordt naar de hoogste trap van de betaalde arbeid met het risico er vanaf te donderen ... De ‘lagere’ trappen van supported employment , werk in de sociale economie, arbeidszorg, vrijwilligerswerk, e.a. moeten immers steevast leiden naar betaald werk. Onderzoek heeft tevens uitgewezen dat bij recruteringsprocessen de kandidaten in een denkbeeldige rij worden geplaatst waarbij de ‘kloon-profielen’ vooraan staan en ‘diversiteitsprofielen’ steeds achteraan de rij belanden met sterk verminderde kansen op aanwerving. Mattheuseffecten bij opleiding, vorming en loopbaanbegeleiding versterken de cascades op de arbeidsmarkt. Tot slot zijn er nog te veel formele regels die inactiviteitsvallen bevatten en zo de betrokken personen uit de arbeidsmarkt duwen of houden ....

Hoe zou de arbeidsmarkt er uit zien indien we massaal vistrappen of vispassages zouden aanleggen in de diverse stromen. Systemen die toelaten dat vissen niet kansloos meegesleurd worden naar de waterval maar die ingenieuze constructies zijn die vissen toelaten op hun maat kleine sprongen te maken tegen de stroom in. Vistrappen als contexten waar vissen naar een hoger niveau kunnen zwemmen of springen aan de maximale stroomsnelheid van elke vis ...

Zo zouden we bijvoorbeeld progressieve tewerkstelling -zonder het aantal minimum uren op voorhand te bepalen- kunnen invoeren voor personen die uit ziekte terug het werk willen hervatten of voor bepaalde personen met beperkingen.. Dat kan hen op maat toelaten te groeien naar een meer voltijdse job. Zo ook zouden we de participatieladder kunnen vervangen door een klimrek met meerdere niveaus, ingangen, op- en terugstappen zodat iedereen op een veilige manier zijn klimparcours kan samenstellen en niet per se snel tot boven moet geraken. Ook op de andere niveaus kan men zich immers uitleven. Verder kan het erkennen van anders of elders verworven competenties een hefboom bieden om stappen vooruit te zetten naar een kwalificerend opleidingsniveau zonder een te grote klassikale sprong te moeten maken. ‘Open hiring’ laat dan weer toe dat we in werving en selectie afstappen van ons cascade-denken en de achtersten in de rij nu ook de kans krijgen om vooraan te staan. Er zijn dus mogelijkheden om cascades te vermijden en mensen op een veilige manier te loodsen doorheen woelige waters zonder verder naar de dieperik te worden gesleurd.

Trap dus niet in de (water)val maar leg op de arbeidsmarkt en in jouw organisatie vistrappen aan zodat iedereen volwaardig en op maat kan participeren!