Middenveld overslaan?

Wie wat van voetbal kent, weet dat je nooit kan winnen door lukraak vanuit de verdediging ballen naar voor te trappen en zo het middenveld over te slaan. In de beste ploegen en voor de best scorende spitsen gebeurt de aanvoer vanuit het middenveld. Die succesvolle strategie lijkt de Vlaamse overheid niet langer toe te passen. Het middenveld wordt systematisch overgeslagen of zelfs meer, gewoon genegeerd. Dat blijkt uit gesprekken met sociale partners en organisaties uit het middenveld. Veel betekenend is terzake de recente boodschap van de SERV aan de Vlaamse overheid. De Vlaamse sociale partners vragen de erkenning van het belang van hun overleg en adviezen en een versterking van de samenwerking met het middenveld. De diverse recente acties en protesten van allerlei bewegingen en verenigingen zijn eveneens een uiting van een gebrek aan gestructureerd overleg. In zo’n overleg kan men proactief de belangen van alle partijen in kaart brengen en naar verbinding zoeken. Nu reageert de overheid eerder reactief en treedt ze uitnodigend op nadat het probleem zich heeft gesteld.

In gesprekken merken middenveldvertegenwoordigers ook op dat ministers en kabinetten zich niet enkel moeien met wat extern verzelfstandigde agentschappen moeten doen, wat hun goed recht is, maar ook met hoe deze organisaties hun taken moeten uitvoeren, wat de bevoegdheid van de raad van bestuur en het management betreft. Bovendien zijn een aantal extern verzelfstandigde agentschappen afgeschaft zoals Syntra Vlaanderen of vervangen door interne verzelfstandigde agentschappen zoals IWT door VLAIO. Hierdoor verliest het middenveld structurele participatiemogelijkheden.

Die tendens wordt versterkt door de het toegenomen centralisme en de daarbij groeiende macht van de departementen. De horizontale departementen nemen bevoegdheden zoals personeelsbeheer, logistiek, vlootbeheer, financieel beheer, aankoopbeleid, .. over van de agentschappen. De verticale departementen houden zich niet langer aan het opdrachtenonderscheid zoals initieel bepaald in Beter Bestuurlijk Beleid maar houden zich ook meer en meer met uitvoeringsmaatregelen bezig, hebben bepaalde taken van verzelfstandigde agentschappen overgenomen (bijvoorbeeld Syntra-taken die naar het Departement Werk gingen) of hebben verzelfstandigde agentschappen onder de departementale vleugels genomen (zoals het ESF Agentschap onder het Departement Werk, de Zorginspectie onder het Departement Welzijn of VLAIO onder Departement Economie). Hoeft het gezegd dat daardoor de impact en betrokkenheid van het middenveld vermindert? De betrokken departementen organiseren weliswaar vormen van consultatie van stakeholders maar van een gestructureerde relatie zoals de raden van bestuur in extern verzelfstandigde agentschappen, is doorgaans geen sprake. Een gelukkige uitzondering hierop is het al vernoemde VLAIO. Ondanks het feit dat het extern verzelfstandigd agentschap IWT opging in VLAIO, een intern verzelfstandigd agentschap zonder rechtspersoonlijkheid, en VLAIO in het departement is ingebed, blinkt dit agentschap uit door een systematiek van stakeholdersbetrokkenheid, expertise-uitwisseling en een brede maatschappelijke visie. Niet voor niets werd de leidend ambtenaar Mark Andries recent verkozen tot Overheidsmanager van het Jaar.

De boodschap luidt dus om het middenveld niet langer opzij te zetten maar te zorgen voor een structurele en gestructureerde dialoog met dit middenveld. Onze samenleving staat immers voor grote uitdagingen zoals de klimaatverandering, de verdergaande digitalisering en technologisering, demografische evoluties die een impact hebben op de arbeidsmarkt en de gezondheidsvoorzieningen, migratie-ontwikkelingen, e.a. Om die uitdagingen doeltreffend te beantwoorden en te bouwen aan een breed draagvlak bij de bevolking is samenwerking met het middenveld een ‘must’! Tijd dus om zich te laten inspireren door Kevin De Bruyne. Versterk het middenveld en je krijgt als overheid in de spits geniale voorzetten, een hoger scorend vermogen en een enthousiast publiek dat de ploeg door dik en dun steunt!