Nieuwe wegen

De krapte op de arbeidsmarkt is zo persistent dat we er niet komen met de klassieke recepten zoals méér activering, een betere aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarkt en het bevorderen van snellere loopbaantransities. Versta me niet verkeerd! Deze wegen moeten verder bewandeld worden. Toch zullen we ook op zoek moeten gaan naar nieuwe, innovatieve wegen om de krapte structureel aan te pakken. Een voorzet ….

Zo moeten we de technologische mogelijkheden volop gebruiken om de kwantitatieve en kwalitatieve mismatch op de arbeidsmarkt te helpen dichten. Door robots in te zetten voor bijvoorbeeld repetitieve of fysiek zware taken, maken we mens-kracht vrij om elders in te zetten. Door gebruik te maken van inclusie-bevorderende technologieën zoals exo-skeletten, robothandschoenen, AI- toepassingen, spraak- en beeldcommunicatietechnologie, … kunnen we mensen met beperkingen of gezondheidsproblemen sneller en duurzamer inschakelen en aan de slag houden. Door te kiezen voor immersieve leertechnologieën kunnen we zorgen dat mensen competentiegewijze beter gewapend zijn om met nieuwe uitdagingen om te gaan. Vooral in de zorg en het onderwijs moeten we de technologische mogelijkheden beter benutten om zorg-op-afstand en hybride leren vorm te geven en zo ook de tekorten aan zorg- en onderwijspersoneel te helpen dichten.

Verder moeten we investeren in brede, generieke skills die toelaten dat mensen interdisciplinair kunnen samenwerken. Er gaat nu heel wat energie verloren omdat de werelden van specialisten mekaar niet vinden en verstaan (bijvoorbeeld business en IT). Met een sterkere basis van samenwerkingsskills en interdisciplinair denken kunnen we tot snellere resultaten komen. Dit geldt voornamelijk ook indien iedereen meer digitale vaardigheden, STEM-competenties en generieke technologische inzichten heeft. Dat vergemakkelijkt contexten waarbij men voluit kan kiezen voor cobotisering en applicaties die gebruik maken van artificiële intelligentie. Zo kan de schaarsere menskracht ook beter en met een hoger rendement ingezet worden. Maar die brede generieke vaardigheden waaronder een flinke portie sociaal-cultureel kapitaal moeten ook een maatschappelijke impact hebben, bijvoorbeeld om de zelfredzaamheid van families, buurten en lokale gemeenschappen te vergroten zodat zorgbehoeften niet steeds direct naar het niveau van de zorgprofessionals moeten worden doorgespeeld.

Refererend naar de studie ‘Be the Change’ van Agoria, waaruit blijkt dat de welzijns- en gezondheidssectoren alsook het onderwijs de sterkste groeisectoren zijn, moet het duidelijk zijn dat hier het knelpuntkarakter het hevigst is. Laat dat nu ook sectoren zijn die uitermate verzuild zijn. Die verzuiling zorgt voor een versnippering van het aanbod en een verhoogde personeelsinzet. De vraag stelt zich of we in de toekomst een kwalitatief onderwijs- en zorgsysteem kunnen garanderen door de huidige verzuilde onderwijs- en zorgorganisatie ongewijzigd in stand te houden. Moeten we de samenwerking tussen de verzuilde organisaties niet aanmoedigen, overgaan tot afspraken inzake het gemeenschappelijk aanbieden van sommige voorzieningen of het gezamenlijk inrichten van bepaalde activiteiten inzake onderwijs of zorg? De vraag stellen is ze in de context van de persistente arbeidsmarktkrapte beantwoorden. De kwaliteit van zorg en onderwijs primeert boven de verzuilde organisatie. Waarom zetten bijvoorbeeld de hoofden van de onderwijskoepels zich niet in de luwte samen om concrete netoverschrijdende afspraken te maken over het delen van onderwijskrachten en infrastructuur zodat de kwaliteit van het onderwijs voor elke leerling duurzaam kan gewaarborgd worden? Waarom leiden organisaties van één zuil zorgbehoevenden enkel toe naar organisaties van dezelfde zuil, ook al zijn er voldoende rationele redenen (nabijheid, expertise, kwaliteit, prijs, ...) om een organisatie uit een andere zuil te kiezen? Of waarom ook hier niet over de zuilen heen mensen, middelen en infrastructuur ‘poolen’?

Hebben we de moed om deze wegen in te slaan of laten we de krapte zijn gang gaan?